Diện tích lúa vụ hè thu tại thành phố Buôn Ma Thuột gieo sạ gần 1.800 ha, nhìn chung lúa sinh trưởng và phát triển tốt, đang giai đoạn đẻ nhánh rộ, một số diện tích gieo sớm đang thời kỳ làm đòng, chuẩn bị trỗ, nước tưới đầy đủ. Tuy nhiên, đi một vòng quanh các cánh đồng, cục bộ vẫn còn một số diện tích lúa bà con sản xuất không tuân thủ quy trình nên đã xuất hiện một số bệnh như đạo ôn, bạc lá, khô vằn….Đáng ngại nhất là bệnh đạo ôn trên lá, nếu không phòng trừ kịp thời sẽ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sản phẩm lúa gạo.
Thực tế cho thấy, những diện tích lúa bị bệnh đạo ôn phát sinh trên lá, hầu hết là những chân ruộng có tầng mùn sâu, gieo sạ rất dày với các loại giống từ lúa thịt của bà con để lại sau thu hoạch (không phải giống nguyên chủng hay xác nhận), bón phân đạm (Urê, sunphat, NPK) nhiều, không cân đối, làm cây lúa sinh trưởng và phát triển yếu ớt, không có khả năng kháng bệnh.
Được biết, vụ hè thu tại Đắk Lắk nói chung và thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng, rơi vào mùa mưa. Giai đoạn mạ và đẻ nhánh của lúa đúng vào thời kỳ mưa, nắng đan xen, tạo độ ẩm và nhiệt độ thích hợp cho nấm Pyricularia oryzae gây bệnh đạo ôn phát sinh và lây lan trên lúa.
Bệnh đạo ôn gây hại ở hầu hết các giai đoạn sinh trưởng của cây lúa, từ giai đoạn mạ, đẻ nhánh, trổ, chín. Bệnh phá hại các bộ phận của cây lúa như lá, đốt thân, cổ bông, hạt. Tùy theo bộ phận bị hại mà người ta gọi là bệnh đạo ôn lá (cháy lá), hay đạo ôn cổ bông… Bệnh đạo ôn có thể xảy ra quanh năm và thường gây hại nặng vào vụ lúa hè thu tại Đắk Lắk
.PNG)
Ảnh: Lá lúa bị bệnh đạo ôn
Hiện nay, tại các cánh đồng ở thành phố Buôn Ma Thuột, bệnh đạo ôn đang gây hại trên lá. Nếu chú ý sẽ thấy vết bệnh trên lá lúa ban đầu chỉ là những chấm nhỏ, màu xanh xám, sau lớn lên có dạng hình thoi đặc trưng, dọc theo gân lá, viền vết bệnh màu nâu, tâm màu xám trắng. Nếu không có biện pháp tác động kịp thời, để bệnh nặng các vết bệnh to dần và liên kết lại với nhau, tạo thành những mảng lớn hình thù không rõ rệt, lá bị cháy khô, gọi là bệnh cháy lá. Khi lá lúa bị bệnh, cây lúa sẽ không quang hợp được để tích lũy năng lượng, cây yếu, sẽ ảnh hưởng đến năng suất lúa. Nếu bệnh đạo ôn gây hại nặng ở giai đoạn làm đòng, thì ở cổ bông lúa có những vết bệnh, khi to dần vết bệnh ôm quanh cổ bông lúa, làm cổ bông bị héo, gọi là “đạo ôn cổ bông”, lúc này dinh dưỡng sẽ không thể đưa lên nuôi hạt được, bông lúa thường bạc trắng hay lép lửng.
.jpg)
Ảnh: Sự khác biệt giữa ruộng lúa bị bệnh đạo ôn và ruộng lúa không bị bệnh
Giải pháp tổng hợp để phòng, trừ bệnh đạo ôn trên luá đó là áp dụng quy trình quản lý dịch hại tổng hợp IPM trên cây lúa ngay từ đầu vụ, hay nói cách khác là tổng hợp các biện pháp để quản lý bệnh đạo ôn hại lúa.
Cụ thể là sau khi thu hoạch xong lúa vụ đông xuân trước, tiến hành xử lý đất, cày phơi ải, để thời gian phơi đất càng lâu càng tốt. Gieo lúa đúng thời vụ để tránh thời kỳ xung yếu của cây lúa, không trùng vào giai đoạn thời tiết không thuận lợi (chẳng hạn thời kỳ lúa thụ phấn, không đúng vào giai đoạn mưa tập trung, kéo dài) để lúa sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao. Tiếp theo là chọn các giống lúa năng suất, chất lượng cao, sạch bệnh, sạch cỏ, thích hợp với vụ hè thu tại địa phương theo khuyến cáo của nhà chuyên môn. Khi đến thời điểm xuống giống, tiến hành bơm nước vào ruộng, kết hợp san bằng mặt ruộng, đánh gò thoát nước để chuẩn điều kiện tốt nhất cho hạt lúa bám rễ. Mật độ gieo sạ tốt nhất từ 120 đến 130 kg lúa giống/ha (đối với lúa thuần). Đối với giống lúa lai và một số giống lúa cao sản gieo sạ lượng giống theo khuyến cáo của nhà sản xuất (không quá 50 kg giống/ha). Tuyệt đối vụ hè thu không được gieo sạ dày, cây khó cạnh tranh về dinh dưỡng và ánh sáng để quang hợp, sẽ tạo điều kiện cho nấm gây bệnh đạo ôn phát sinh, lây lan. Quản lý nước trong ruộng phù hợp giúp cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt, ít chịu tác động của phèn, ngộ độc hữu cơ. Quản lý nước tốt trong ruộng còn giảm thất thoát dinh dưỡng và hạn chế được sự phát triển của nấm bệnh. Cung cấp dinh dưỡng cho cây lúa, thông qua các loại phân bón phù hợp chân đất trong ruộng, để đáp ứng nhu cầu sinh lý của cây lúa qua từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển, để lúa tốt kháng được bệnh hại. Bón đúng và đủ dinh dưỡng, không những đáp ứng được yêu cầu của cây mà còn giữ được ổn định môi trường của đất. Ở đất chua tuyệt đối không bón những loại phân có tính axít cao quá ngưỡng, trên loại đất kiềm không bón những loại phân có tính kiềm cao quá ngưỡng. Trường hợp do điều kiện thời tiết thuận lợi cho bệnh đạo ôn phát triển lây lan, cần phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phải áp dụng nguyên tắc 4 đúng – đúng thuốc, đúng lúc, đúng cách và đúng liều lượng nồng độ./.
Cẩm Lai - Trạm KN TP.BMT
