Hiệu quả từ một mô hình Khuyến nông

Hiên nay, tình trạng rơm rạ, cây cỏ (cây lạc, cây bắp, cỏ,..) sau khi thu hoạch xong thì nhiều bà con phải đốt để giải phóng đất tiếp tục canh tác cho vụ sau nên gây ra ô nhiễm môi trường, làm chai cứng đất,…. Cộng với trong những năm gần đây, giá thức ăn hỗn hợp trong chăn nuôi ngày càng tăng cao nên chi phí đầu vào cũng tăng lên làm chăn nuôi không mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Xuất phát từ thực tế trên, trong năm 2025 Trung tâm Khuyến nông Phú Yên (cũ)  đã triển khai mô hình chế biến và dự trữ thức ăn thô xanh để chủ động nguồn thức ăn cho gia súc nhai lại các địa phương trong tỉnh. Trong đó hiện nay có địa bàn xã Tuy An Tây, Đắk Lắk đi đầu trong việc nhân rộng, phát triển mô hình.

Xã Tuy An Tây, tỉnh Đắk Lắk có tổng số đàn gia súc là 4.345 con,  trong đó đàn bò lai chiếm tỷ lệ 91%, nguồn thức ăn thô xanh chiếm vị trí rất quan trọng, khoảng 80% khẩu phần ăn hàng ngày của gia súc. Tuy nhiên, nguồn cỏ tươi chỉ sinh trưởng tốt trong khoảng 6 tháng đầu của năm, còn lại là thời tiết nắng nóng, lũ lụt nên những tháng cuối năm thường xuyên thiếu hụt nguồn thức ăn xanh.

Chính vì thế, mô hình chế biến và dự trữ thức ăn thô xanh để chủ động nguồn thức ăn cho gia súc nhai lại được triển khai tại xã đã góp phần giảm bớt nỗi lo thiếu thức ăn thô xanh khi thời tiết khắc nghiệt, đồng thời  nguồn thức ăn thô xanh tăng thêm  thành phần dinh dưỡng. Bên cạnh, triển khai mô hình Khuyến nông, Trung tâm Khuyến nông còn lồng ghép các lớp tập huấn ngay tại hiện trường, cầm tay chỉ việc nên bà con nông dân dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ làm nên tăng tính hiệu quả và nhân rộng mô hình này.

Lớp tập huấn ngay tại hiện trường chế biến và dự trữ thức ăn thô xanh để chủ động nguồn thức ăn cho gia súc nhai lại

Ban đầu mô hình có 12 hộ tham gia mô hình (ủ rơm và ủ cỏ) với tiêu chí mỗi hộ phải có từ 02 con bò trở lên, ham học hỏi tiến bộ khoa học kỹ thuật, có khả năng nhân rộng mô hình,… Nhà nước hỗ trợ 50% vật tư, hộ đối ứng 50% vật tư tại xã Tuy An Tây, tỉnh Đắk Lắk. Sau gần 05 tháng thực hiện mô hình thì sản phẩm ủ chua rơm, cỏ đạt những yêu cầu mô hình đề ra rơm mềm, mùi thơm nhẹ, màu vàng gần với màu tự nhiên của rơm trước khi ủ; Cỏ sau khi ủ tốt nhất có độ cứng gần như trước khi ủ, có mùi hoa quả chín thơm hay có mùi chua dễ chịu, có màu vàng hơi xanh, bà con đã tập cho bò ăn và hiện nay bò đã ăn quen như ăn thức ăn thông thường trong khẩu phần ăn của bò, hàm lượng dinh dưỡng trong rơm, cỏ qua ủ tăng lên qua phân tích hàm lượng Proterin trong rơm, cỏ. Điều đó, giúp cho bò rút ngắn thời gian tăng trưởng, tăng hiệu quả kinh tế hộ chăn nuôi bò, rất phù hợp chăn nuôi bò vỗ béo và nuôi nhốt.

Nhận thấy, đa lợi ích từ mô hình này, là giải pháp hữu hiệu cho việc chủ động nguồn thức ăn chăn nuôi  trong mùa khô hạn và mùa mưa  nên nhiều hộ chăn nuôi trên địa bàn xã Tuy An Tây đã tích cực, chủ động ủ thức ăn từ nguồn cỏ, rơm rạ sẵn có tại địa phương để giảm giá thành chi phí đầu vào trong chăn nuôi và mang lại hiệu quả hơn.

Được biết, hiện nay trên thị trường cũng xuất hiện rất nhiều loại thức ăn công nghiệp. Tuy nhiên, trên địa bàn xã Tuy An Tây dựa vào nguồn nguyên liệu dồi dào có sẵn tại hộ gia đình là rất dồi dào và nguồn phụ phẩm trong nông nghiệp như: rơm rạ, cây cỏ, lá cây các loại,…và nhất là  bà con được tiếp thu những kiến thức kỹ thuật ủ chua thưc ăn để tạo ra nguồn thức ăn có gía trị dinh dưỡng đã được cán bộ kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông  truyền đạt nên bà con đã tự phát động, hưởng ứng phong trào nhân rộng mô hình chế biến và dự trữ thức ăn thô xanh cho gia súc nhai lại  đang ngày càng lan toả mạnh mẽ trên địa bàn xã.  Hiện nay, gần 100 hộ đã tham gia thực hiện mô hình ủ thức ăn cho bò so với 12 hộ ban đầu tham gia mô hình. Đây là tín hiệu đáng mừng. Số lượng đàn bò cũng tăng lên từ 4.033 con của tháng 11/2024 và  hiện nay là 4.345 con.

Sản phẩm của mô hình chế biến và dự trữ thức ăn thô xanh cho gia súc nhai lại

Điển hình người nông dân đi đầu trong việc phát triển và nhân rộng mô hình là ông Đinh Văn Long (thôn Trung Lương, xã Tuy An Tây, Đắk Lắk ), ông Long cho biết: Ông đã được tiếp cận phương pháp ủ này khi tham gia lớp tập huấn hiện trường do Trung tâm Khuyến nông tỉnh Phú Yên (cũ) tổ chức ngay tại xã nhà. Sau đó, hộ ông được chọn tham gia mô hình vào tháng 3/2025.Từ đó, ông đã thấy mô hình thật sự có hiệu quả, rơm, cỏ ủ lên có màu vàng, mùi thơm mà lại kích thích được con bò ăn ngon, ăn nhiều, bò lại mau phát triển. Gia đình tôi chuyên trồng lúa, và diện tích trồng cỏ cũng nhiều  nên hàng năm rơm rạ ăn không hết, nên có vụ tôi toàn đốt bỏ đi bây giờ có mô hình này tôi không bỏ rơm nữa mà tận dụng làm thức ăn cho bò những lúc thiếu, mà còn nhẹ công hơn, không còn lo tìm nguồn thức ăn  nhất là khi thời tiết thất thường. Và điều đặc biệt hơn nữa: ông đã nhiệt tình đi đến những hộ khác để hướng dẫn cách ủ thức ăn thô xanh từ cỏ, rơm  làm mô hình điểm cho bà con học hỏi theo và nhân rộng mô hình.

Mô hình thực hiện tại hộ ông Đinh Văn Long

Đến nay, hầu hết tại các xã cánh đông của tỉnh ĐắkLắk như xã Tuy An Nam, Tuy An Đông  đều được bà con nông dân nhân rộng làm theo áp dụng tại hộ gia đình mình, nhằm tăng lên số lượng cũng như chất lượng đàn bò tại địa phương. Trong bối cảnh, giá thức ăn công nhiệp tăng cao, khó dự đoán trong thời gian đến nên việc tự ủ thức ăn thô xanh có ý nghĩa, thiết thực đối với sản xuất của bà con nông dân và ngành nông nghiệp, giúp bà con vượt qua khó khăn khi chi phí đầu vào tăng cao.

Thời gian tới, để mô hình được lan tỏa mạnh mẽ, rộng rãi hơn nữa, các cấp chính quyền tiếp tục tuyên truyền, vận động hộ dân phát triển mô hình theo hướng an toàn, hiệu qủa trong chăn nuôi.

                                                                        Phan Chân Thuyên