Tổng Bí thư Tô Lâm: Ngành Nông nghiệp và Môi trường luôn đồng hành cùng dân tộc, là trụ cột nền kinh tế

Mỗi tấc đất, mỗi dòng sông, mỗi cánh rừng, mỗi vùng biển không chỉ là không gian sinh tồn và phát triển sinh kế, mà còn là thành tố của chủ quyền quốc gia.

LTS: Sáng 12/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường, Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I. Tổng Bí thư Tô Lâm đã tới dự và phát biểu chỉ đạo tại buổi Lễ. Báo Nông nghiệp và Môi trường xin trân trọng đăng toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư.

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;

Kính thưa các đồng chí đại biểu, khách quý, bạn bè quốc tế;

Thưa toàn thể các đồng chí cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Nông nghiệp và Môi trường.

Hôm nay, trong không khí thi đua sôi nổi của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang phấn đấu hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ của nhiệm kỳ Đại hội XIII và chuẩn bị chu đáo cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, tôi rất vui mừng được cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam dự Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I của ngành.

Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Tùng Đinh.

Đây không chỉ là dịp để chúng ta ôn lại truyền thống vẻ vang, tri ân các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động mà còn là thời điểm toàn ngành tự soi lại mình, khơi dậy niềm tự hào, củng cố, lan tỏa niềm tin, ý chí khát vọng vươn lên, chủ động bước vào giai đoạn phát triển mới với tinh thần đổi mới, sáng tạo, trách nhiệm cao nhất trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Ngành Nông nghiệp và Môi trường có vị trí chiến lược đặc biệt, gắn bó mật thiết với đất đai, sông ngòi, rừng núi, làng quê, thành thị, biển đảo… với đời sống của hơn một trăm triệu người dân Việt Nam. Đây là ngành quản lý những nguồn tài nguyên sống còn của đất nước như đất, nước, không khí, rừng, khoáng sản, đa dạng sinh học và môi trường sinh thái. Mỗi tấc đất, mỗi dòng sông, mỗi cánh rừng, mỗi vùng biển không chỉ là không gian sinh tồn và phát triển sinh kế, mà còn là thành tố của chủ quyền quốc gia.

Vì vậy, phát triển nông nghiệp, bảo vệ tài nguyên và môi trường không chỉ là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là nhiệm vụ chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo ngành qua các thời kỳ, các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Nông nghiệp và Môi trường, lực lượng trí thức, doanh nhân, nông dân cả nước lời thăm hỏi thân thiết, lời tri ân sâu sắc và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Phát triển nông nghiệp, bảo vệ tài nguyên và môi trường không chỉ là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là nhiệm vụ chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng. Ảnh: Tùng Đinh.

Thưa các đồng chí, trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, ngành Nông nghiệp và Môi trường luôn đồng hành cùng lịch sử của dân tộc.

Ngay sau ngày đất nước giành được độc lập, trong bối cảnh đặc biệt khó khăn năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “Tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm”, khẳng định nông nghiệp là mặt trận hàng đầu.

Trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ, người nông dân Việt Nam “tay cày tay súng”, vừa sản xuất, vừa chiến đấu, bảo đảm lương thực cho tiền tuyến và hậu phương với khẩu hiệu “năm tấn thóc để góp phần đánh Mỹ”, góp phần quan trọng vào thắng lợi giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Bước vào thời kỳ đổi mới, với chính sách Khoán 10 và đổi mới tư duy về vai trò của người nông dân, sản xuất nông nghiệp Việt Nam đã chuyển mình mạnh mẽ. Từ một nước thiếu đói triền miên, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, như gạo, cà phê, hồ tiêu… đã đóng góp quan trọng vào xuất siêu, tạo nguồn thu ngoại tệ lớn và ổn định kinh tế vĩ mô.

Với hơn 60% dân số sống ở nông thôn, diện mạo nông thôn Việt Nam đã thay đổi mạnh mẽ trong quá trình đô thị hóa, đặc biệt là thông qua Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Hệ thống hạ tầng từ giao thông, điện, trường, trạm được hoàn thiện ngày càng đồng bộ. Hệ thống pháp luật về đất đai, tài nguyên nước, khoáng sản, môi trường từng bước được hình thành và hoàn thiện.

Đặc biệt, việc hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường để hình thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường thể hiện tư duy phát triển mới là quản lý tổng hợp tài nguyên, phát triển nông nghiệp theo hướng thống nhất, liên kết hữu cơ.

Công tác đo đạc bản đồ, điều tra địa chất, quản lý rừng, biển, đa dạng sinh học đạt được nhiều tiến bộ. Công tác bảo vệ môi trường chuyển từ bị động xử lý sang chủ động phòng ngừa, kiểm soát. Việt Nam đã có những cam kết và hành động mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thể hiện trách nhiệm của chúng ta trước cộng đồng quốc tế và đối với các thế hệ tương lai; Phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo đang trở thành xu hướng chủ đạo trong chiến lược phát triển quốc gia.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, việc hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường để hình thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường thể hiện tư duy phát triển mới là quản lý tổng hợp tài nguyên, phát triển nông nghiệp theo hướng thống nhất, liên kết hữu cơ. Ảnh: Tùng Đinh.

Có thể khẳng định rằng, suốt 80 năm qua, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã luôn đồng hành cùng dân tộc và trở thành trụ cột của nền kinh tế, là nền tảng của sinh kế và nay tiếp tục là nhân tố quan trọng trong công cuộc phát triển điển hình quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới. Những thành tựu to lớn đó là kết tinh của trí tuệ, công sức và tâm huyết của các thế hệ cán bộ, công chức, công nhân, nông dân, trí thức, doanh nghiệp Việt Nam, cùng với sự quan tâm, lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Nhà nước.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi trân trọng biểu dương những thành tích mà toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Nông nghiệp và Môi trường đã đạt được thông qua các phong trào thi đua yêu nước trong giai đoạn 2020-2025, cũng như trong suốt 80 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển của ngành.

Xin chúc mừng Bộ Nông nghiệp và Môi trường được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất. Xin chúc mừng các tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến ngành Nông nghiệp và Môi trường được vinh danh tại buổi lễ trang trọng hôm nay.

Kính thưa các đồng chí,

Bên cạnh những kết quả rất đáng tự hào, chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào thực tế: ngành Nông nghiệp và Môi trường hiện đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn, đặc biệt là những mâu thuẫn, đan xen giữa phát triển kinh tế, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Thứ nhất, tài nguyên thiên nhiên đang suy giảm nhanh chóng, sức chịu tải của môi trường ở nhiều nơi đã tới hạn. Đất đai - tư liệu sản xuất đặc biệt của quốc gia, vẫn còn bị sử dụng lãng phí, manh mún, thiếu quy hoạch tổng thể; khoáng sản vẫn bị thất thoát, khai thác chưa bền vững, tài nguyên nước suy giảm cả về trữ lượng và chất lượng.

Nhiều dòng sông, nguồn nước ngầm đang bị ô nhiễm và cạn kiệt; đa dạng sinh học tiếp tục suy giảm; ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, nguồn nước, chất thải rắn ở các đô thị, khu công nghiệp, làng nghề vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đời sống nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Thứ hai, tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai cực đoan ngày càng khốc liệt, gây thiệt hại lớn về người và tài sản, đặc biệt tại các vùng đồng bằng, ven biển, miền núi. Hạn hán, xâm nhập mặn, bão, lũ, sạt lở đất xảy ra với tần suất và cường độ ngày càng cao, khó dự báo, đe dọa trực tiếp đến an ninh lương thực và an ninh sinh thái quốc gia.

Thứ ba, nông nghiệp nước ta vẫn phát triển chưa thật sự bền vững, giá trị gia tăng còn thấp, đời sống của nông dân còn khó khăn, khoảng cách giữa nông thôn và đô thị còn lớn. Sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún; công nghiệp chế biến và dịch vụ hỗ trợ, logistics phát triển chậm; liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân chưa chặt chẽ. Hạ tầng, các dịch vụ công, phúc lợi xã hội ở nông thôn chưa đồng bộ; đời sống văn hóa nông thôn ở một số nơi còn hạn chế, có biểu hiện “ly nông, ly hương”, thiếu lực lượng kế cận.

Thứ ba, thể chế và năng lực quản lý còn nhiều bất cập. Hệ thống pháp luật về đất đai, tài nguyên, môi trường còn chồng chéo, thiếu đồng bộ; việc tổ chức thi hành pháp luật ở nhiều nơi chưa nghiêm, vẫn để xảy ra lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm trong quy hoạch, quản lý và khai thác tài nguyên.

Công tác số hóa dữ liệu tài nguyên, nông nghiệp còn chậm, chưa đồng bộ; khuyến nông, dịch vụ công chưa được đến tận cơ sở; khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thật sự trở thành động lực phát triển chính. Việc phân cấp, phân quyền vẫn chưa gắn liền với phân bổ nguồn lực và trách nhiệm thực thi.

Những hạn chế về thể chế, về tài nguyên, môi trường, biến đổi khí hậu, cùng với những bất cập nội tại của nông nghiệp, nông thôn, đang trở thành những điểm nghẽn lớn cản trở mục tiêu phát triển nhanh và bền vững. Đây không chỉ là vấn đề kinh tế, kỹ thuật, mà còn là vấn đề chính trị, xã hội, an ninh và đạo lý phát triển, đòi hỏi chúng ta phải có tầm nhìn chiến lược, hành động mạnh mẽ, quyết liệt hơn trong giai đoạn mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định: Những hạn chế, bất cập đòi hỏi chúng ta phải có tầm nhìn chiến lược, hành động mạnh mẽ, quyết liệt hơn trong giai đoạn mới. Ảnh: Tùng Đinh.

Thưa các đồng chí,

Trước những yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, khi thời cơ và thách thức đang đan xen, ngành Nông nghiệp và Môi trường cần tiếp tục đổi mới, hành động quyết liệt hơn, hiệu quả hơn, đóng góp xứng đáng vào thành công của Đại hội XIV của Đảng, góp phần xây dựng đất nước phát triển phồn vinh, bền vững.

Tôi nhấn mạnh một số định hướng và nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách và các nền tảng chiến lược trong giai đoạn mới. Nâng cao chất lượng tổng kết thực tiễn, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”, về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu vào hệ thống pháp luật.

Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ, khả thi các luật về đất đai, tài nguyên nước, khoáng sản và bảo vệ môi trường, bảo đảm đồng bộ, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Đất đai phải tiếp tục được xác định là tài sản đặc biệt của quốc gia, thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý; việc sử dụng phải đúng mục đích, hiệu quả, công khai, minh bạch;

Cần thiết lập cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ, minh bạch trong quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, khai thác tài nguyên không để thất thoát, tham nhũng, lợi ích nhóm.

Thứ hai, phải đẩy mạnh phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, coi đây là động lực then chốt của phát triển. Triển khai hiệu quả Nghị quyết số 57 về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trên lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Xây dựng hệ thống dữ liệu đồng bộ về đất đai, tài nguyên nước, rừng, khí tượng thủy văn và đa dạng sinh học; phát triển bản đồ số ngành, cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất trên phạm vi toàn quốc.

Đưa khoa học - công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp, từ giống cây trồng, vật nuôi, công nghệ sinh học, tự động hóa đến truy xuất nguồn gốc, và thương mại số. Khuyến khích các mô hình liên kết nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân cùng tham gia, gắn kết giá trị gia tăng với cơ sở sản xuất, không dừng lại ở hô hào, phong trào.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, ngành Nông nghiệp và Môi trường cần tiếp tục đổi mới, hành động quyết liệt hơn, hiệu quả hơn, đóng góp xứng đáng vào thành công của Đại hội XIV của Đảng, góp phần xây dựng đất nước phát triển phồn vinh, bền vững. Ảnh: Tùng Đinh.

Thứ ba, quy hoạch, quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên. Bảo vệ môi trường sống, xem tài nguyên là tài sản quốc gia phải được quản lý chặt chẽ, phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững. Tài nguyên nước là yếu tố sống còn đối với an ninh lương thực, an ninh sinh thái và an ninh quốc gia, cần được quản lý chặt chẽ, điều tiết công bằng. Phải phục hồi các hệ sinh thái sông, hồ, nguồn nước ngầm, kiểm soát ô nhiễm, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt tại vùng đồng bằng sông Cửu Long, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và ven biển.

Cần nâng cấp hệ thống thủy lợi, đê điều, hồ chứa; ứng dụng công nghệ để dự báo, phòng chống sạt lở, hạn mặn; phục hồi rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn, bảo tồn đa dạng sinh học và các hệ sinh thái tự nhiên, gắn bảo tồn với phát triển bền vững, biến thiên nhiên cùng đồng hành và phát triển. Phải xử lý dứt điểm các điểm nóng ô nhiễm môi trường tại các đô thị lớn, khu công nghiệp, làng nghề, các dòng sông; ngăn chặn các nguồn gây ô nhiễm mới, cải thiện chất lượng môi trường sống của người dân.

Thứ tư, khơi thông các nguồn lực; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; phát huy sức mạnh của nhân dân, doanh nghiệp; xử lý dứt điểm các điểm nghẽn, thủ tục phức tạp, chồng chéo trong quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường; tháo gỡ khó khăn về vốn, đất đai, công nghệ cho nông dân và doanh nghiệp.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ và kiểm soát nguồn lực; huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, doanh nghiệp, hợp tác xã và kinh tế tư nhân đầu tư vào nông nghiệp xanh, nông nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn. Biến các nguồn lực tài nguyên, đặc biệt là đất đai và rừng, biển, nước, thành giá trị vật chất, hạ tầng và tài chính cho phát triển quốc gia.

Thứ năm, tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Ngành nông nghiệp cần chuyển từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, từ tăng sản lượng sang nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả; đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, phát triển mạnh nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, ứng dụng công nghệ cao; gắn sản xuất với chế biến sâu, với xây dựng thương hiệu quốc gia; mở rộng thị trường, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông sản toàn cầu. Phát triển hệ sinh thái nông thôn kiểu mới: hạ tầng đồng bộ, đời sống văn hóa phong phú, môi trường trong lành, an ninh trật tự được bảo đảm, xây dựng nông thôn văn minh, hiện đại.

Thứ sáu, xây dựng tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đội ngũ cán bộ tận tụy, trí tuệ, gắn bó với nhân dân. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần nhanh chóng hoàn thiện tổ chức, vận hành thông suốt, nâng cao hiệu quả quản lý; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức liêm chính, chuyên nghiệp, tận tụy, công tâm, trách nhiệm với dân.

Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, chuyên gia trong các lĩnh vực nông nghiệp, tài nguyên, môi trường, khí hậu. Đặc biệt, coi trọng đội ngũ cán bộ cơ sở, lực lượng khuyến nông không chỉ tuyên truyền mà là những “cánh tay nối dài” của khoa học và chính sách đến từng thửa ruộng, từng hộ nông dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm cùng các lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước chụp ảnh lưu niệm với lãnh đạo Bộ, nguyên lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Tùng Đinh.

Kính thưa các đồng chí,

80 năm là một hành trình vẻ vang, tuy phía trước trách nhiệm lớn lao hơn, tôi tin tưởng rằng ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, đổi mới mạnh mẽ tư duy, hành động quyết liệt, hiệu quả; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; đoàn kết, nỗ lực cao nhất để đóng góp xứng đáng vào thành công chung của đất nước.

Tôi kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành, các nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con nông dân cả nước tiếp tục đoàn kết, sáng tạo hơn nữa, thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra; xây dựng thành công mô hình “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”. Quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường sinh thái; gìn giữ từng dòng sông, tấc đấc, từng cánh rừng, từng ngọn núi, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc.

Xây dựng non sông giàu đẹp, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đóng góp ngày càng lớn hơn vào sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Xin chúc các đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và thành công!

Báo Nông nghiệp và Môi trường