Lễ công bố kết quả nghiên cứu, sản xuất vắc-xin dịch tả lợn Châu Phi

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan phát biểu tại buổi lễ

Dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi - rút gây ra trên lợn, xuất hiện lần đầu tiên tại châu Phi vào năm 1921. Bệnh không lây sang người, chỉ xảy ra trên lợn, có đặc điểm lây lan nhanh, gây bệnh ở mọi lứa tuổi và mọi giống lợn. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng với tỷ lệ chết cao lên đến 100%. Vi- rút DTLCP có sức đề kháng cao trong môi trường, đường lây truyền phức tạp. Sau khi khỏi bệnh lâm sàng, lợn vẫn có khả năng mang vi - rút trong thời gian dài và có thể trở thành vật chủ mang trùng suốt đời, do vậy nếu để xảy ra dịch bệnh sẽ rất khó để loại trừ được mầm bệnh trên đàn lợn.

Kể từ năm 2016 đến nay, thế giới đã chứng kiến sự gia tăng, bùng phát DTLCP, gây thiệt hại nghiệm trọng cho ngành chăn nuôi lợn tại các châu lục; ảnh hưởng đến an ninh lương thực, an toàn thực phẩm, đa dạng sinh học, cân bằng hệ sinh thái, môi trường, sức khỏe cộng đồng và các hoạt động thương mại quốc tế. Hơn 100 năm qua, kể từ khi bệnh DTLCP được phát hiện, mặc dù có hơn 4.000 công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến bệnh DTLCP và phát triển vắc - xin được công bố trên thế giới; tuy nhiên, chưa có vắc - xin thương mại phòng bệnh DTLCP.

Tại Việt Nam, bệnh DTLCP xảy ra lần đầu tiên vào tháng 2/2019, sau đó lây lan ra phạm vi cả nước, buộc phải tiêu hủy trên 6 triệu con lợn, thiệt hại trên 30.000 tỷ đồng. Đến nay, dịch bệnh vẫn còn xảy ra ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước.

Tháng 11/2019, các nhà khoa học của Hoa Kỳ công bố nghiên cứu thành công chủng vi - rút dịch tả lợn châu Phi nhược độc đã được cắt bỏ đoạn gen ASF-G-Delta I177L; đây là tiền đề rất quan trọng cho việc nghiên cứu, sản xuất vắc xin phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi. Ngay trong tháng 11/2019, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT đã cử lãnh đạo Cục Thú y sang Hoa Kỳ gặp trực tiếp các chuyên gia Hoa Kỳ để bàn phối hợp nghiên cứu, sản xuất vắc - xin DTLCP.

Từ tháng 2/2020, việc nghiên cứu, sản xuất vắc - xin chính thức được thực hiện cùng với sự phối hợp của các chuyên gia Hoa Kỳ. Ba doanh nghiệp tiên phong, đủ nguồn lực, kinh nghiệm nghiên cứu, sản xuất vắc - xin DTLCP gồm: Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco, Công ty TNHH MTV AVAC và Công ty Cổ phần tập đoàn Dabaco.

Tháng 9/2020, Công ty Navetco đã khẩn trương triển khai nghiên cứu vắc - xin dịch tả lợn châu Phi. Trải qua 5 lần thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, kết quả 100% số lợn tiêm vắc - xin được bảo hộ khi công cường độc trong phòng thí nghiệm. Trong điều kiện sản xuất đã bảo hộ được trên 80% số lợn được tiêm vắc - xin khi công cường độc với chủng vi - rút gây bệnh dịch tả lợn châu Phi tại Việt Nam; độ dài miễn dịch của vắc - xin kéo dài 6 tháng sau tiêm phòng. Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng đã thành lập các hội đồng khoa học cấp cơ sở, cấp bộ và tổ chức hàng chục cuộc họp với sự tham dự của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, nhà quản lý và nhà sản xuất vắc - xin thú y để nghiên cứu, đánh giá rất kỹ báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học, hồ sơ đăng ký lưu hành vắc - xin dịch tả lợn châu Phi NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco.

Vắc- xin phòng Dịch tả lợn châu Phi do Công ty Navetco sản xuất được trưng bày tại Lễ công bố

Tại Công ty TNHH MTV AVAC, từ năm 2020, Công ty đã nghiên cứu, sản xuất thành công tế bào dòng DMAC. Vắc - xin DTLCP AVAC ASF LIVE đạt tiêu chuẩn vô trùng, an toàn và hiệu lực bảo hộ trên 80% số lợn thí nghiệm, độ dài miễn dịch đạt 4 tháng đối với lợn thịt từ 4 tuần tuổi trở lên. Tháng 3/2022, Bộ đã chỉ đạo tổ chức đánh giá sử dụng vắc - xin DTLCP AVAC ASF LIVE trong điều kiện sản xuất, tại các trang trại chăn nuôi lợn có quy mô khác nhau, kết quả bảo hộ đạt 95% số lợn tiêm vắc – xin. Hiện, Công ty đang hoàn thiện hồ sơ đăng ký lưu hành theo quy định.

Đối với Công ty Cổ phần tập đoàn Dabaco, đã nghiên cứu, sản xuất được vắc - xin DTLCP nhược độc đông khô DACOVAC - ASF2 đang được kiểm nghiệm đánh giá chất lượng theo quy định.

Như vậy, Việt Nam đã chính thức sản xuất được vắc - xin thương mại phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi, đáp ứng được các yêu cầu chuyên môn kỹ thuật, bảo đảm vô trùng, an toàn và hiệu lực, độ dài miễn dịch kéo dài 6 tháng; góp phần quan trọng trong phòng, chống dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho ngành chăn nuôi lợn phát triển, đảm bảo nguồn cung thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và mở ra khả năng xuất khẩu thực phẩm và vắc - xin DTLCP.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến trao giấy chứng nhận lưu hành vắc xin dịch tả lơn châu Phi cho Công ty Navetco

Phát biểu tại buổi lễ công bố, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan cho biết 1,7 triệu hộ chăn nuôi nhỏ lẻ đang rất háo hức, trông chờ thành tựu của các nhà khoa học Việt Nam. Kết quả nghiên cứu vắc - xin DTLCP đã mang lại sự an tâm cho bà con nông dân. Ông kêu gọi các doanh nghiệp khi thương mại hóa vắc - xin DTLCP cần nâng cao trách nhiệm xã hội, cân bằng giữa lợi nhuận và lợi ích cộng đồng để san sẻ khó khăn với người nông dân, giúp người nông dân dễ tiếp cận để ngành chăn nuôi phát triển bền vững.

Việt Oanh

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia